การประคบสมุนไพร
การประคบสมุนไพร คือ การใช่สมุนไพรหลายอย่างมาโขลกแล้วห่อรวมกัน ส่วนใหญ่จะเป็นยาสมุนไพรที่มีนำมันหอมระเหย ซึ่งเมื่อถูกความร้อน จะระเหยออกมา เช่น ไพล ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย ตะไคร้ การบูร เป็นต้น เป็นวิธีการบำบัดรักษาของแพทย์แผนไทย จึงสามารถนำไปใช้ ควบคู่กับการนวดไทย โดยใช้การประ คบหลังจากการนวดไทย
การประคบสมุนไพรมี 2 ชนิด
1. 1. ประคบเปียก
2. 2. ประคบแห้ง
ประโยชน์การประคบสมุนไพร
๑. ๑. ช่วยให้เนื้อเยื่อพังผืดยึดตัวออก
๒. ๒. ลดการติดขัดของข้อต่อบริเวณที่ประคบ
๓. ๓. ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ
๔. ๔. บรรเทาอาการปวดเมื่อย
๕. ๕. ลดอาการบวมที่เกิดจากการอักเสบของกล้ามเนื้อ หรือ บริเวณข้อต่อต่างๆ
๖. ๖. ช่วยกระตุ้น หรือ เพิ่มการไหลเวียนของโลหิต
ตัวยาสมุนไพรใช้ในการทำลูกประคบ
๑. ๑. เหง้าไพล 500 กรัม บรรเทาปวดเมื่อย ลดการอักเสบ
๒. ๒. ผิวมะกรูด 100 ขีด บรรเทาลมวิงเวียน
๓. ๓. ตะไคร้บ้าน 200 กรัม บรรเทาปวดเมื่อย ลดการอักเสบ
๔. ๔. ใบมะขาม 1 ขีด บรรเทาอาการคันตามร่างกาย บำรุงผิว
๕. ๕. ขมิ้นชัน 100 กรัม บรรเทาอาการฟกช้ำและช่วยรักษาเม็ดผดผื่นคันตามผิวหนัง
๖. ๖. ขมิ้นอ้อย 100 กรัม บรรเทาอาการฟกช้ำและช่วยรักษาเม็ดผดผื่นคันตามผิวหนัง
๗. ๗. ใบส้มป่อย 50 กรัม ช่วยบำรุงผิว ช่วยให้ผิวหนังสะอาด
๘. ๘. เกลือแกง 60 กรัม ช่วยดูดความร้อน และช่วยพาตัวยาผ่านซึมผิวหนังได้อย่างสะดวก
๙. ๙. การบูร 30 กรัม แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ แก้พุพอง
๑๐. ๑๐. พิมเสน 30 กรัม แต่งกลิ่น แก้พุพอง แก้หวัด
อุปกรณ์การประคบสมุนไพร
๑. ๑. หม้อสำหรับนึ่งลูกประคบ
๒. ๒. ผ้าสำหรับห่อลูกประคบ
๓. ๓. เชือก
๔. ๔. เตา และ จานรองลูกประคบ
วิธีการทำลูกประคบ
๑. ๑. ล้างเหง้าไพล ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย ให้สะอาด ตะไคร้ ผิวมะกรูด หั่นแล้วพร้อมโขลกพอหยาบๆ
๒. ๒. นำใบมะขาม ใบส้มป่อย ตำผสมกับข้อ 1 แล้วใส่เกลือ การบูร พิมเสน คลุกให้เข้ากัน
๓. ๓. แบ่งตัวออกเป็น 3 ส่วน ใช้ผ้าห่อลูกประคบรัดด้วยเชือกให้แน่น
๔. ๔. นำลูกประคบไปนึ่งในหม้อ ครั้งละ 3 ลูก ประมาณ 15-20 นาที สับเปลี่ยนประคบบริเวณที่ต้องการ
วิธีประคบผู้ป่วย
๑. ๑. ใช้ผ้าจับลูกประคบขณะร้อน ยกขึ้นจากปากหม้อ
๒. ๒. ใช้ลูกประคบแตะที่ท้องแขนตนเองทดสอบความร้อน
๓. ๓. ช่วงแรก แตะลูกประคบ และยกขึ้นโดยเร็ว จนกว่าลูกประคบจะคลายความร้อนลง
๔. ๔. จากนั้น จึงวางลูกประคบให้นานพอประมาณ แล้วกดเน้นบริเวณที่ต้องการ
๕. ๕. เปลี่ยนลูกประคบเมื่อเย็นลง
ลักษณะประคบ ดูสังเกตลูกประคบว่ามีความร้อนมากหรือเปล่า ถ้ามีความร้อนต้องห่มผ้าขนหนูก่อน แล้วประคบ ตอนแรกห้ามประคบที่ใดที่หนึ่งนานๆ เพราะจะทำให้ผิวหนังผู้ป่วยพุพอง หรือผู้ป่วยตกใจอาจช็อกได้ เมื่อร้อนต้องประคบเร็วๆ คอยซักถามดูเรื่อยๆ แล้วค่อยช้าลง ถ้าไม่ร้อนเอาผ้าขนหนูออก
ข้อห้าม หรือ ข้อจำกัดในการใช้ลูกประคบ
๑. ๑. ห้ามใช้ลูกประคบที่ร้อนเกินไป
๒. ๒. ควรใช้ผ้าขนหนูรองบริเวณผิวหนังอ่อนๆ หรือบาดเจ็บ
๓. ๓. ควรระวังผู้ป่วยที่เป็นเบาหวาน อัมพาต เด็ก ผู้สูงอายุเพราะการตอบสนองต่อความร้อนช้า
๔. ๔. ไม่ประคบกับกรณีการอักเสบ หรือ บวม ในช่วง 24 ชั่วโมงแรก เพราะอาจบวมมากขึ้น ควรประคบด้วยนำเย็นก่อน
๕. ๕. หลังจากประคบ ไม่ควรอาบนำทันที่เพราะจะทำให้ตัวยาถูกล้างออกไป
การเก็บรักษา
๑. ๑. ลูกประคบที่ทำครั้งหนึ่ง สามารถเก็บไว้ได้นาน 3-5 วันถ้าใส่ตู้เย็นสามารถเก็บได้ 7 วัน
๒. ๒. ควรผึ่งให้แห้งก่อนเก็บ ไม่ให้อับชื้น ถ้าเก็บในตู้เย็น จะเก็บได้นานมากขึ้น
๓. ๓. ลูกประคบที่แห้ง ก่อนใช้ควรพรมด้วยน้ำ หรือเหล้าขาว
๔. ๔. ลูกประคบที่มีสีเหลืองอ่อน หรือ จางลง แสดงว่าตัวยาในลูกประคบหมดสภาพแล้วจะใช้ไม่ได้ผล
๕. ๕. เมื่อต้องการจะนำไปใช้ใหม่ ต้องเปลี่ยนผ้าห่อลูกประคบผืนใหม่
๖. ๖. เวลาที่จะเก็บไว้ และเอามาใช้ใหม่ควรเติมเกลือ และพิมเสน การบูร อย่างละ 1ช้อนโต๊ะ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น